Verhaal vertelt op Verhalenavond t.g.v. de opening van Leeuwarden-Friesland Culturele Hoofdstad van Europa 2018

In de voorkamer van mijn huis staat een pakkist van Riwanow. De enige tastbare herinnering aan de illusieshow van mijn vader, begin jaren vijftig. In die kist liggen bewaard zijn twee uitgekomen dromen die helaas in een nachtmerrie eindigden. 

In 1939 ziet mijn vader in de stad een kleine Indonesische vrouw lopen. Hij is 15 jaar en onder de indruk. Maar wat wil hij als puber, bovendien loopt zij achter een kinderwagen met naast haar een man. De vrouw is Saartje Tumbelaka, getrouwd met de Leeuwarder Piet Zondervan. Hij is onderwijzer in Amurang op het Indonesische eiland Celebes, nu Sulawesi geheten. Amurang, de plek waar Saartje was geboren. Ze zijn even met verlof bij de familie in Nederland. Mijn vader droomt die nacht ervan om ooit zo’n vrouw te trouwen. 

Een paar jaar later ontstaat zijn tweede droom. Tijdens de kermis treedt hofgoochelaar Larette op in Schouwburg De Harmonie. Mijn vader, van gereformeerde ouders, gaat er stiekem heen. Hij is volledig in de ban van deze artiest en wil niets anders dan ook goochelaar worden. Larette schiet kaarten in de zaal, mijn vader raapt eentje op en bestelt gelijk bij Larette zijn eerste goocheltruc. Later krijgt hij les van Larette. Tot het moment dat mijn vader ook naar Duitsland moet om te werken. De Joodse Larette schiet zichzelf dood als hij de Duitsers zijn goochelstudio ziet binnenkomen.

Saartje maakt de oorlog mee in Nederlands-Indië. Gescheiden van haar man zit zij eerst met haar drie kinderen in een kamp, maar mag na een paar maanden terug naar haar familie. Haar man komt niet vrij en overlijdt door dysenterie. Na de oorlog gaat zij en haar kinderen met de boot naar Nederland en trekt zij in bij haar schoonfamilie in Leeuwarden.        

Na vele omzwervingen in gevangenschap komt mijn vader ziek thuis en pakt hij zijn droom van goochelaar weer op. Hij neemt zangles bij de operazanger Arjen Zondervan. Op een dag stapt hij daar de kamer binnen en ziet hij de vrouw, die hij in 1939 bij het Rengerspark zag lopen. En weer is hij verkocht. 

Saartje en Ritsko krijgen een relatie. Die droom komt dus uit. Ze werken samen aan zijn theaterdroom en ook dat lukt. Mijn vader begint een show met illusies, prachtige kostuums, grote decors en mijn moeder als zijn rechterhand op het toneel. Optredens in De Harmonie, Odeon in Apeldoorn en Buitensociëteit in Zwolle. Het vervoer gaat per spoor met maar liefst 14 pakkisten, waarvan alleen nummer 7 bewaard is gebleven. 

Hun geluk kan niet op en wordt bekroond met de geboorte van mij. Samen met mijn twee halfbroers en halfzus vormen we een gelukkig gezin op het Merelplein in Leeuwarden.  Tot zaterdag 4 december 1954. 

Het is Sinterklaastijd. Mijn vader doet een kindervoorstelling met poppenspeler Jan Eekhof in De Harmonie.  Die middag gaat mijn moeder naar de stad om de laatste cadeautjes te kopen. Het is slecht weer, natte sneeuw, wind. Mijn moeder loopt met de armen vol terug naar huis en een paraplu scheef naast haar hoofd. Dan steekt ze bij de Vrouwenpoortsbrug plotseling over.

Tien jaar terug tikt bij een Indisch feest een oude meneer mij op de schouder. Na vijftig jaar wil hij het mij toch vertellen. Hij zag een kleine gestalte langs de rand van het trottoir lopen. In een keer stapte ze voor zijn auto. Hij kon niks meer, reed niet hard maar toch. De bumper raakte mijn moeder vol in de onderrug. Ze was niet te redden en is doodgebloed. 

Mijn vader staat onwetend op een paar honderd meter op het toneel te goochelen. De politie neemt mijn broer van 14 van huis mee voor identificatie. De droomvrouw van Ritsko is niet meer en daarmee verandert de droomshow van Riwanow in een nachtmerrie. Af en toe kijk ik naar de overgebleven kist en vraag ik mij wel eens af of ik zijn droom niet had moeten doen herleven. Hij geeft mij niet voor niets dezelfde naam, Ritsko van Vliet.

Uiteindelijk geeft het noodlot mij wel twee dromen om te verwezenlijken.  Ik eer mijn moeder met de stichting Amurang. In haar geboorteplaats hebben wij een tehuis en een school gebouwd en helpen wij jongeren met een studiebeurs. De andere droom is de theatervoorstelling “In de naam van de vader” over het leven van senior, die ik in 2016 mocht spelen.

Ik denk dat pa (overleden in 2001) en ma saampjes van boven toch met genoegen naar beneden kijken. Laat een nachtmerrie nooit nieuwe dromen in de weg staan.